11 Δεκεμβρίου 2013, καὶ ὥρα 18:27.

Ἀρχαῖοι Ἕλληνες Λυρικοὶ Ποιητές.

32ον.

Τυρταῖος: Ὑποθήκη, 2.

Oὔτ᾽ ἂν μνησαίμην οὔτ' ἐν λόγῳ ἄνδρα τιθείμην
οὔτε ποδῶν ἀρετῆς οὔτε παλαισμοσύνης,
οὐδ' εἰ Κυκλώπων μὲν ἔχοι μέγεθός τε βίην τε,
νικῴη δὲ θέων Θρηίκιον Βορέην*,
οὐδ' εἰ Τιθωνοῖο** φυὴν χαριέστερος εἴη,
πλουτοίη δὲ Μίδεω καὶ Κινύρεω*** μάλιον,
οὐδ' εἰ Τανταλίδεω Πέλοπος βασιλεύτερος εἴη,
γλῶσσαν δ' Ἀδρήστου**** μειλιχόγηρυν ἔχοι,
οὐδ' εἰ πᾶσαν ἔχοι δόξαν, πλὴν θούριδος ἀλκῆς·
οὐ γὰρ ἀνὴρ ἀγαθὸς γίνεται ἐν πολέμῳ,
εἰ μὴ τετλαίη μὲν ὁρῶν φόνον αἱματόεντα
καὶ δηίων ὀρέγοιτ' ἐγγύθεν ἱστάμενος.

ἥδ' ἀρετή, τόδ' ἄεθλον ἐν ἀνθρώποισιν ἄριστον
κάλλιστόν τε φέρειν γίγνεται ἀνδρὶ νέῳ.
ξυνὸν δ' ἐσθλὸν τοῦτο πόληί τε παντί τε δήμῳ,
ὅστις ἀνὴρ διαβὰς ἐν προμάχοισι μένῃ
νωλεμέως, αἰσχρῆς δὲ φυγῆς ἐπὶ πάγχυ λάθηται,
ψυχὴν καὶ θυμὸν τλήμονα παρθέμενος,
θαρσύνῃ δ' ἔπεσιν τὸν πλησίον ἄνδρα παρεστώς·
οὗτος ἀνὴρ ἀγαθὸς γίγνεται ἐν πολέμῳ·
αἶψα δὲ δυσμενέων ἀνδρῶν ἔτρεψε φάλαγγας
τρηχείας· σπουδῃ δ' ἔσχεθε κῦμα μάχης·

αὐτὸς δ᾽ ἐν προμάχοισι πεσὼν φίλον ὤλεσε θυμόν,
ἄστυ τε καὶ λαοὺς καὶ πατέρ' εὐκλεΐσας,
πολλὰ διὰ στέρνοιο καὶ ἀσπίδος ὀμφαλοέσσης*****
καὶ διὰ θώρηκος πρόσθεν ἐληλάμενος,
τὸν δ' ὀλοφύρονται μὲν ὁμῶς νέοι ἠδὲ γέροντες,
ἀργαλέῳ τε πόθῳ πᾶσα κέκηδε πόλις·
καὶ τύμβος καὶ παῖδες ἐν ἀνθρώποισ' ἀρίσημοι
καὶ παίδων παῖδες καὶ γένος ἐξοπίσω,
οὐδέ ποτε κλέος ἐσθλὸν ἀπόλλυται οὐδ' ὄνομ' αὐτοῦ,
ἀλλ' ὑπὸ γῆς περ ἐὼν γίγνεται ἀθάνατος,
ὅντιν' ἀριστεύοντα μένοντά τε μαρνάμενόν τε
γῆς πέρι καὶ παίδων θοῦρος Ἄρης ὀλέσῃ.

εἰ δὲ φύγῃ μὲν κῆρα τανηλεγέος θανάτοιο,
νικήσας δ' αἰχμῆς ἀγλαὸν εὖχος ἕλῃ,
πάντες μὲν τιμῶσιν ὁμῶς νέοι ἠδὲ παλαιοί,
πολλὰ δὲ τερπνὰ παθὼν ἔρχεται εἰς Ἀίδην·
γηράσκων ἀστοῖσι μεταπρέπει, οὐδέ τις αὐτὸν
βλάπτειν οὔτ' αἰδοῦς οὔτε δίκης ἐθέλει,
πάντες δ' ἐν θώκοισιν ὁμῶς νέοι οἵ τε κατ' αὐτὸν
εἴκουσιν χώρης οἵ τε παλαιότεροι******.

ταύτης νύν τις ἀνὴρ ἀρετῆς εἰς ἄκρον ἱκέσθαι
πειράσθω θυμῷ, μὴ μεθιεὶς πολέμου.
========
Δὲν θὰ μνημόνευα λοιπὸν κι' οὔτε θὰ λογάριαζα ἕναν ἄνδρα
μήτε γιὰ ταχύτητα ποδιῶν μήτε γιὰ δύναμη στὴν πάλη,
ἤ κι' ἄν εἶχε μέγεθος ἤ δύναμη Κυκλώπων,
ἤ κι' ἄν νικοῦσε στὸ τρέξιμο τὸν Θρακικὸ Βοριά,
κι' ἄν στὴν κορμοστασιὰ ἦταν ὡραιότερος τοῦ Τιθωνοῦ,
πλουσιώτερος τοῦ Μίδα ἤ τοῦ Κινύρα,
κι' ἄν ἦταν ἰσχυρότερος βασιληὰς ἀπὸ τὸν Τανταλίδη Πέλοπα,
κι' ἄν ἀκόμη εἶχε τὴ γλυκόλαλη φωνὴ τοῦ Ἀδράστου,
καὶ κάθε λογῆς ἄλλη δόξα, πλὴν δὲν εἶχε τῆς πολεμικῆς ἀνδρείας·
γιατί δὲν δείχνεται ἄνδρας γενναῖος στὸν πόλεμο,
ἄν κάποιος δὲν ἀντέχει τὸν αἱματηρὸ φόνο τῆς μάχης νὰ δεῖ
κι' ἄν ἀντιμέτωπος δὲν φλέγεται μὲ τὸν ἐχθρὸ νὰ βρεθεῖ.

Αὐτὸ εἶναι ὑπεροχή, αὐτὸ γι' ἀνθρώπους ἔπαθλον ἄριστον,
κι' αὐτὸ ἀξίζει ἕνας νέος ἄνδρας ν' ἀποχτᾶ.
Κοινὸ ἀγαθὸ καὶ γιὰ τὴν πόλη καὶ γιὰ ὅλον τὸν λαό,
ἕνας ἄνδρας, δρασκελίζοντας, στὴ θέση του νὰ μένει σταθερὰ
μὲ τοὺς προμάχους, ξεχνῶντας τὴν ντροπιαστικὴ φυγή,
ἐκθέτοντας γενναῖα σὲ κίνδυνο τὴ ζωή, μὲ καρτερία στὴν ψυχή του,
κι' ἐνθαρρύνοντας μὲ λόγια τὸν συμπολεμιστή του,
στέκοντας στὸ πλευρό του· νά ποιός ἄντρας πρέπει στὸν πόλεμο·
καὶ τρέπει τάχιστα σὲ φυγὴ τὶς τραχειὲς φάλαγγες τῶν ἐχθρῶν,
καὶ γρήγορα ἀποκρούει τὸ κύμα τῆς μάχης·

κι' ἄν μὲς τοὺς προμάχους χάσει τὴ ζωή του,
τὴν πατρίδα καὶ τὸν λαὸ καὶ τὸν πατέρα του δοξάζει,
ἀφοῦ δέχτηκε κατάστηθα πολλὰ πλήγματα στὸ στέρνο,
στὴν ὀμφαλωτὴ ἀσπίδα καὶ στὸν θώρακα διαμπερῶς,
νέοι καὶ γέροντες μαζὺ τὸν θρηνοῦν
καὶ συντετριμμένη τὸν κηδεύει ὁλ' ἡ πόλις·
ὁ τύμβος του καὶ τὰ παιδιά του καὶ τὰ παιδιὰ τῶν παιδιῶν του
κι' ἡ μέλλουσα γενιά του περίβλεπτα ξεχωρίζουν μὲς τοὺς ἀνθρώπους,
ποτὲ δὲν σβήνει ἡ λαμπρὴ δόξα καὶ τὄνομά του,
ἀλλὰ, ἄν καὶ στὴ γῆς θαμμένος, ἀθάνατος παραμένει,
αὐτός, ποὺ ὁ πολεμόχαρος Ἄρης τυχὸν θὰ σκοτώσει
ἐνῶ ἀρίστευε καθὼς μαχόταν γιὰ τὴν πατρίδα καὶ τὰ παιδιά του.

Κι' ἄν ξεφύγει ἀπ' τὸν πικρότατο θάνατο, νικητής, λαμπρὸ
πολεμικὸ καύχημα, ὅλοι τὸν τιμοῦν ὅμοια, νέοι καὶ γέροι,
καὶ μεταβαίνει πιὰ στὸν Ἅδη ἀφοῦ πρῶτα πολλὰ εὐχάριστα γευτεῖ στὴν ζωή·
γερνᾶ διαπρέπων μεταξὺ τῶν πολιτῶν, κανεὶς δὲν θέλει
νὰ τοῦ στερήσει μήτε σεβασμὸ μήτε δικαιώματα,
ὅλοι οἱ καθήμενοι, νέοι, συνομήλικοι, γηραιότεροι
τοῦ προσφέρουν τὴ θέση τους.

Ὁ καθένας ἄς προσπαθεῖ θαρραλέα νὰ φθάσει στὴν κορυφὴ
αὐτῆς τῆς ἀρετῆς, χωρὶς ν' ἀποφεύγει τὸν πόλεμο.
Μετάφραση: Ἰάνης Λὸ Σκόκκο.
~~
Σημειώσεις:
(*) Θρηίκιος Βορέης (-ιας)· ὁ βοριὰς ποὺ πνέει ἀπὸ τὴ Θράκη (ἐδῶ προσωποποιημένος) ἔχει τὸ χαρακτηριστικὸ τῆς ὁρμητικῆς ταχύτητας καὶ δυνάμεως· συχνὰ στὴν ποίηση τὸν παίρνουν γιὰ μέτρο πρὸς τὸ ὁποῖο παρομοιάζουν τὴν πολεμικὴ ὁρμή (πβ. Παλαμᾶ: "ἀνάξιος ὅποιος τὰ φτερά του - φτερὰ ἀπὸ σκέψη ἤ ἀπὸ πράξη - δὲ γοργανοίγει τα, χαρά του - γιὰ νὰ πετάξει - βοριὰς θρακιάς, μὲ τοὺς ἀνέμους, - πρός τοὺς πολέμους" ("Παράκαιρα").
(**) Τιθωνός, γυιὸς τοῦ βασιληᾶ τῆς Τροίας Λαομέδοντα, περίφημος γιὰ τὴν ὀμορφιά του.
(***) Κινύρας, μυθικὸς βασιληὰς τῆς Κύπρου· τὸν ἀγάπησε ὁ Ἀπόλλων καὶ τὸν ἔκαμε πάμπλουτο.
(****) Ἄδραστος, βασιληὰς τοῦ Ἄργους, ἀρχηγὸς τῆς ἐκστρατείας τῶν "Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας", πεθερὸς τοῦ Πολυνείκη· φημιζόταν γιὰ τὴ φυσικὴ εὐγλωττία του.
(*****) ὀμφαλόεσσα· ἡ ἀσπίδα εἶχε στὸ κέντρο τῆς ἐξωτερικῆς της ἐπιφάνειας μιὰ προεξοχὴ ἤ κύρτωμα, ποὺ ὀνομαζόταν ὀμφαλός.
(******) Καὶ οἱ γέροι ἀκόμα σηκώνονταν ἐμπρὸς ἀπὸ τοὺς ἥρωες καὶ παραχωροῦσαν τὴ θέση τους κατὰ τὶς συνεδρίες τῆς "ἐκκλησίας", τῆς γερουσίας κτλ.
(Οἱ συγγραφεῖς τοῦ βιβλίου).