22 Ἰανουαρίου   2014, καὶ ὥρα 19:42. 
 

Ἀρχαῖοι Ἕλληνες Λυρικοὶ Ποιητές.

    38ον.

Ξενοφάνης: Συμπόσιο.

Στίχοι 1 - 24.
Νῦν γὰρ δὴ ζάπεδον καθαρὸν καὶ χεῖρες ἁπάντων
καὶ κύλικες· πλεκτοὺς δ' ἀμφιτιθεῖ στεφάνους*,
ἄλλος· ὅ δ᾽ εὐῶδες μύρον ἐν φιάλῃ παρατείνει
κρητὴρ δ' ἕστηκεν μεστὸς ἐυφροσύνης
ἄλλος δ' οἶνος ἑτοῖμος, ὃς οὔ ποτε φησὶ προδώσειν,
μείλιχος ἐν κεράμοισ', ἄνθεος ὀσδόμενος·
ἐν δὲ μέσοισ' ἁγνὴν ὀδμὴν λιβανωτὸς ἵησιν·
ψυχρὸν δ' ἔστιν ὕδωρ καὶ γλυκὺ καὶ καθαρόν·
πάρκεινται δ' ἄρτοι ξανθοὶ γεραρή τε τράπεζα
τυροῦ καὶ μέλιτος πίονος ἀχθομένη·
βωμὸς** δ' ἄνθεσιν ἀν τὸ μέσον πάντῃ πεπύκασται,
μολπὴ δ' ἀμφὶς ἔχει δώματα καὶ θαλίη.

χρὴ δὴ πρῶτον μὲν θεὸν*** ὑμνεῖν εὔφρονας ἄνδρας
εὐφήμοις μύθοις καὶ καθαροῖσι λόγοις·
σπείσαντας δὲ καὶ εὐξαμένους τὰ δίκαια δύνασθαι
πρήσσειν - ταῦτα γὰρ ὦν ἐστι προχειρότερον -
οὐχ ὕβρις πίνειν δ' ὁπόσον κεν ἔχων ἀφίκοιο
οἴκαδ' ἄνευ προπόλου, μὴ πάνυ γηραλέος·
ἀνδρῶν δ' αἰνεῖν τοῦτον, ὃς ἐσθλὰ πιὼν ἀναφαίνει,
ὥς οἱ μνημοσύνη καὶ πόνος ἀμφ' ἀρετῆς·
οὔτι μάχας διέπειν Τιτήνων οὐδὲ Γιγάντων,
οὐδ' αὖ Κενταύρων, πλάσματα τῶν προτέρων,
ἢ στάσιας σφεδανάς· τοῖσ' οὐδὲν χρηστὸν ἔνεστιν·
θεῶν δὲ προμηθείην αἰὲν ἔχειν ἀγαθόν.
====
Τώρα πιὰ εἶναι τὸ δάπεδο καθαρό, ὅπως κι' ὅλων τὰ χέρια
καὶ οἱ κύλικες· τὸ ἕνα παιδί, πλεχτὰ στεφάνια μᾶς θέτει
στὸ κεφάλι· τ' ἆλλο, στέκει μπρός μας, μὲ ρηχὸ ἀγγεῖο,
μύρα προσφέροντάς μας κι' ἆλλο μὲ κρατήρα μὲ κρασωτὴ χαρά,
π' ὅπως λένε "καθόλου δὲ θὰ μᾶς λείψει", γλυκὸ πιοτὶ
σὲ πήλινα δοχεῖα, - μοσχάτη μυρωδιά· στὴ μέση δέ, λιβάνι
ἐξαγνιστήριαν σκορπᾶ εὐωδιά· καὶ δροσερό, καθάριο, πόσιμο νερό·
στὴ διάθεσή μας ψωμὶ ροδοψημένο, ἄπλετα στρωμένο
τὸ τραπέζι, μὲ τυρὶ παχὺ καὶ μέλι·
βωμὸς ἀνθοστόλιστος, στὴ μέση, κι' ὁλόγυρα,
στ' ἀρχοντικὰ δωμάτια, χαρὰ καὶ μελωδία.

Πρέπει δέ, σὰν ἄνθρωποι συνετοί, τὸν θεὸ νὰ ὑμνοῦμε
μὲ μύθους εὐσεβεῖς καὶ ἠθικὲς ἱστορικὲς διηγήσεις·
μὲ σπονδὲς μάλιστα καὶ ἄς εὐχηθοῦμε δίκαια
νὰ φερόμαστε - πρᾶγμα ποὺ εὔκολα εἶναι στὸ χέρι μας -
γιατί κακὸ δὲν εἶναι νὰ πίνουμε ὅσο ποὺ σπίτι μας νὰ γυρνᾶμε
χωρὶς ὑπηρέτης νὰ μᾶς βαστάζει, ἄν πολὺ γηραιοὶ δὲν εἴμαστε·
κι' ἀκόμη, ἐκεῖνον νὰ ἐπαινοῦμε, π' ἐνῶ ἤπιε, στὰ σωστά του μιλᾶ,
μ' ὅσα ἐνάρετα ἡ μνήμη του ἤ ἡ πείρα του μπορεῖ·
ὄχι γιὰ μάχες Τιτάνων καὶ Γιγάντων,
οὔτε βέβαια καὶ κενταύρων, πλάσματα παλαιοτέρων ποιητῶν,
ἤ σφοδρὲς ἔριδες ἐμφύλιες· σ' αὐτὰ τίποτα χρηστὸ δὲν ὑπάρχει·
πάντοτε σεβασμὸ πρὸς τοὺς θεούς νά 'χουμε.
Μετάφραση: Ἰάνης Λὸ Σόκκο.

~~
Σημειώσεις:
Τὴν ἐλεγεία του τραγουδάει ὁ ποιητὴς τὴν ὥρα ποὺ ἑτοιμάζεται τὸ συμπόσιο (ὁ πότος = πιοτό, κρασοπότι). Μετὰ τὸ δεῖπνο ἀποσύρονταν τὰ φαγητά, καθαριζόταν τὸ τραπέζι καὶ τὸ πάτωμα, καὶ οἱ προσκαλεσμένοι ἔπλεναν τὰ χέρια καὶ στεφανώνονταν, ἐνῶ οἱ δοῦλοι ἔφερναν τὸ κρασί, τὰ ποτήρια καὶ τὰ ἐπιδόρπια. Τότε ἕνας ἀπὸ τοὺς συμπότες διοριζόταν ἀρχηγὸς τοῦ συμποσίου καὶ ὀνομαζόταν βασιληὰς ἤ συμποσίαρχος. Καὶ ἀφοῦ γινόταν ἡ σπονδὴ
(στοὺς θεούς) ἀπὸ τοὺς συνδαιτημόνες, ὁ συμποσίαρχος ἔδινε σῆμα ν' ἀρχίσει τὸ συμπόσιο, τὸ διεύθυνε καὶ φρόντιζε νὰ ὑπάρχει καλὴ διάθεση μὲ κάθε λογῆς παιχνίδια, συζητήσεις, τραγούδια, μουσική, χοροὺς κτλ. Σ' ἕνα τέτοιο συμπόσιο, ἐνῶ γινόνταν ἀκόμα οἱ προετοιμασίες, ὁ ποιητὴς ταιριάζει σὲ τραγοῦδι τοὺς στίχους του διδάσκωντας πῶς πρέπει οἱ μυαλωμένοι ἄνθρωποι, οἱ "εὔφρονες ἆνδρες" νὰ κάνουν τὰ συμπόσια.
(*) πλεκτοὺς στεφάνους· συνήθιζαν οἱ ἀρχαῖοι νὰ στεφανώνονται στὰ συμπόσια μὲ στεφάνια ἀπὸ μυρτιὲς καὶ τριαντάφυλλα, γιατὶ τὸ συμπόσιο τὸ θεωροῦσαν μιὰ ἱερὴ τελετὴ ποὺ εἶχε κάτω ἀπὸ τὴν προστασία του ὁ Διόνυσος.
(**) βωμός· βρισκόταν στὴ μέση τῆς αἴθουσας.
(***) Θεόν, σὲ ἑνικὸ ( "εἷς Θεὸς μέγιστος").
(Οἱ συγγραφεῖς τοῦ βιβλίου).
.......... ....................

====
* Ἕνα ἀκόμα μάθημα στὸ Λαϊκὸ Πανεπιστήμιο μὲ Ἀρχαίους Ἕλληνες Λυρικοὺς καί, στὸ β΄ ἑξάμηνο, θὰ διδαθεῖ τὸ "Περὶ Εἰρήνης" τοῦ Ἰσοκράτους.
Ὡστόσο, διερώμενος τῶν λυρικῶν καὶ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, θὰ συνεχίσω ἴσως ἐδῶ μὲ τοὺς Λυρικούς μας.
Καὶ ἴσως ἐγκαινιάσω καὶ μίαν ἄλλην μου ἔμμονη ἰδέα, ὄχι μετάφραση, πάντως γύρω ἀπὸ τὸν φιλόσοφο αὐτοκράτορα Ἰουλιανό.
Υ.Γ.
Ἡ ὅλη ἐργασία μοῦ πῆρε σήμερα περίπου ὀκτὼ ὧρες. Τὸ χάρηκα πάντως.